In augustus 2019 was er paniek: het karakteristieke huis van Laurens Mengerink aan de Kollerijweg 10 te Woltersum dreigde voorover te vallen. Er kwamen stutten om de hoge voorgevel te zekeren. Mengerink heeft inmiddels de 170e expert ontvangen die zijn huis bekijkt en beoordeelt. We zijn drieënhalf jaar verder en nog steeds is onduidelijk hoe zijn huis veilig gemaakt zal worden.
Mengerink woont tegenover de molen Fram in de rentenierswoning van de molenaar. De bekende Groninger architect Oeds de Leeuw Wieland tekende het in 1904. De voorgevel is asymmetrisch – dat past goed in dit eigenzinnige dorp. Boven de drie voorramen torenen sierlijke wenkbrauwen en hoog daarboven, ongewoon hoog, loopt de goot.
Door de aardgaswinning worden bijna alle huizen in dit dorp gesloopt en verrijzen er nieuwbouwhuizen. De tijdlagen die je hier eerder zag in de bebouwing worden daarmee weggevaagd uit het dorpsbeeld. Soms wordt een nieuwe gevel gebouwd in de vorm van de oude – als een replica. De vraag is of de bijzondere gevel van Laurens standhoudt. Of komt hier ook een nieuw huis?
TE LANG
Dianne Maas-Flim, bouwmeester versterking, bemoeit zich persoonlijk met deze vastloper. Ze ziet het dilemma van het karakteristieke huis dat je liever niet kwijtraakt, maar ze wil ook de bewoner uit de impasse helpen. ‘Dit duurt natuurlijk echt al veel te lang. Het huis van Laurens is geen officieel monument, maar het is meer dan een eeuw oud en betekent iets voor het dorp.’ Voor de inspecteurs van de NCG is het vooral een hersenkraker: na de onveiligverklaring uit 2017 bleven ze jarenlang onderzoeken en talmen hoe dit asymmetrische huis met de hoge voorgevel veilig gemaakt zou kunnen worden. Toen ze eruit waren, bleken ze de eigenaardigheden toch niet goed te hebben doorgrond en klopten de rekensommen niet. Ze begonnen opnieuw – en daarna nog eens (dit is de ultrakorte samenvatting van een werdegang van jaren).
Laurens had inmiddels met drie buren een architect in de arm genomen en op 18 mei 2020 presenteerde die een bouwplan voor vier karakteristieke nieuwe huizen – onderling fraai afgestemd op elkaar en op de plek tegenover de molen. Maar de NCG voelde zich door de bewoners onder druk gezet en wilde niet meewerken. De vier-op-een-rij gingen daarna hun eigen gang. De ene buurman is voor eigen rekening en risico zelf zijn huis gaan versterken, de andere drie huizen zijn afgelopen tweeënhalf jaar verder verkommerd in afwachting van actie. De inspecteurs bleven komen om opnieuw te bestuderen hoeveel geld de NCG voor deze klus moest uittrekken. Als je al die experturen op geld zet, had Laurens met zijn buren hier een kasteel kunnen bouwen van het formaat van de borg die hier in de vijftiende eeuw voor Ebbe Ackinga verrees. Maar zo werkt het niet met de gasregenten van 2023.
TUSSENSTAP
Dianne Maas-Flim begon een jaar geleden als bouwmeester versterking. Ze vindt dat er nu echt iets moet gebeuren in Woltersum. Maar wat? Laurens houdt van zijn huis met de fraaie lichtval en het originele ontwerp. Maar hij is ook een vernieuwer. Hij wil graag de stap maken naar energieneutraal en hij kan best met minder ruimte toe om zijn voetafdruk op aarde te beperken. Maar als de NCG zijn huis versterkt, gebeurt er niets om het toekomstbestendig te maken; dat is een gemiste kans. Laurens heeft een bouwer gevonden die een catalogushuis voor hem kan maken. Met baksteen- en speciekleuren op maat, goothoogte en zelfs nepwenkbrauwen boven de ramen, precies zoals nu. Maar wel nieuw. Hij zal er zelf geld bij moeten leggen maar woont dan wel in een modern huis.
De bouwmeester worstelt ermee. ‘Je woont hier niet in Almere. Woltersum heeft zo weinig mooie oude panden. Dit is een van de weinige karakteristieke huizen en deze plek is zo belangrijk voor het dorp.’ Ze organiseerde geld voor een ‘ontwerpend onderzoek’. Laurens is nu samen met architect Niels Feddema aan het onderzoeken of er een andere oplossing mogelijk is: de zijgevels gedeeltelijk laten staan en achter de voorgevel een licht geconstrueerd nieuw modern huis bouwen. Binnen een paar weken moet duidelijk worden of dat in prijs kan concurreren met sloop/nieuwbouw. Zo niet, dan verdwijnt ook deze markante gevel uit het dorpsbeeld.
Maas hoopt dat deze tussenstap Laurens vooruithelpt. Het is een pilot, maar als het werkt, wil ze de methode vaker gebruiken. Ze vindt het belangrijk dat bij de versterking vakmensen worden ingezet om de woonwensen van bewoners een plek te geven maar ook het gebouw en de omgeving recht te doen. Sloop/nieuwbouw is niet alleen een kwestie van een aannemer aan het werk zetten, vindt ze. De bijdrage van de architect betaalt zich later terug in de kwaliteit van de bebouwing, het woonplezier van de mensen en aan de kant van de gemeente snelle vergunningverlening door het goede voorwerk, aldus Maas.
Gelukkig is Laurens een flexibel mens: ‘Het huis doet het nog hoor. We hebben hier gewoon kerst gevierd’, zegt hij nuchter. ‘En laatst heb ik stuttencontrole gehad.’ Hij heeft de zoveelste expert maar een kop koffie aangeboden. Diens bevinding is geruststellend: het noodverband is nog in orde. Het corset uit 2019 is in de loop der jaren wat grijzer geworden, maar houdt de voorgevel nog overeind.
Lees hier een eerder verhaal over Mengerink. Je kunt de lange versie over ‘vier-op-een-rij’ lezen in het boek ‘Ontaard land, de strijd van een Groninger tegen de gasregenten’ (zie https://www.atlascontact.nl/boek/ontaard-land/).
Dit is een blog over de gasbevingen dat ik schrijf voor Noorderbreedte. Wil je een melding als er een nieuwe online staat: abonneer je hier: https://noorderbreedte.us14.list-manage.com/subscribe?u=c972ec4ee1623961545269573&id=253ef153ff